ISTOTA DAROWIZNY
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Podstawową cechą darowizny jest jej nieodpłatność przez, którą należy rozumieć brak ekwiwalentu ekonomicznego jako odpowiednika świadczenia darczyńcy. Dla oceny charakteru prawnego darowizny nie ma znaczenia motyw dokonanego nieodpłatnie przysporzenia.
KIEDY MOŻNA ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ?
Darowizna jeszcze nie wykonana- czyli taka, w której przedmiot darowizny nie został jeszcze wydany obdarowanego do faktycznego władania (art. 896 kodeku cywilnego)
Zgodnie z art. 896 kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Darowizna wykonana- czyli taka, w której przedmiot darowizny został wydany obdarowanemu do faktycznego władania (art. 897 kodeksu cywilnego)
Zgodnie z art. 897 kodeksu cywilnego jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności
Zgodnie z art. 898. § 1 kc darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Ponadto zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie (rażącej niewdzięczności) obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
W takim wypadku nie ma znaczenia czy darowizna została już wykonana czy nadal oczekuje na wykonanie. Jedynym wymogiem jest wystąpienie rażącej niewdzięczności już po zawarciu umowy darowizny. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 grudnia 2013 r. I ACa 551/13 (LEX nr 1409071) Nie stanowi podstawy odwołania darowizny w oparciu o art. 898 § 1 k.c. zachowanie noszące znamiona rażącej niewdzięczności, które wystąpiło przed zawarciem umowy, nawet gdyby darczyńca powziął wiedzę o tej okoliczności po zawarciu umowy.”
JAK ODWOŁAĆ DAROWIZNĘ?
Przede wszystkim darczyńca musi złożyć obdarowanemu pisemne oświadczenie o odwołaniu darowizny. Jeżeli jednak przedmiotem darowizny jest nieruchomość to konieczne jest oświadczenie woli złożone przez obdarowanego w formie aktu notarialnego (zwrotne przeniesienie własności nieruchomości).
CO W PRZYPADKU, GDY OBDAROWANY NIE ZGADZA SIĘ NA ZWROT DAROWIZNY?
Jeżeli obdarowany pomimo złożenia mu oświadczenia woli o odwołaniu darowizny ze względu na rażącą niewdzięczność, uchyla się z jej zwrotem, to pozostaje droga sądowa (powództwo o nakazanie złożenia oświadczenia woli).Sąd rozpoznaje sprawie w postępowaniu cywilnym i analizuje przesłanki związane z okolicznościami rażącej niewdzięczności. Jeżeli darczyńca udowodni rażąc niewdzięczność obdarowanego to sąd wydaje wyrok nakazujący złożenie oświadczenia woli obdarowanego w formie aktu notarialnego.
TERMIN ODWOŁANIA DAROWIZNY
W odniesieniu do darowizny niewykonanej jest to stosunkowo krótki okres, gdyż do momentu jej wykonania.
Termin odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego jest stosunkowo krótki i wynosi 1 rok od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego (art. 899 § 3 Kodeksu cywilnego).