27 grudnia 2024
Aby wyegzekwować zapis testamentowy, należy przejść przez kilka etapów, które są związane z procesem wykonania testamentu oraz postępowaniem spadkowym. Oto ogólne kroki, które trzeba podjąć:
1. Ustalenie ważności testamentu
- Testament – musi być ważny, czyli sporządzony zgodnie z przepisami prawa. Sprawdzanie ważności testamentu odbywa się na etapie postępowania spadkowego. Testament może być sporządzony w formie własnoręcznej (ręcznie napisany i podpisany przez testatora) lub notarialnej (sporządzony przez notariusza).
- Jeśli testament jest w formie własnoręcznej, należy upewnić się, że podpis testatora jest autentyczny. Jeżeli testament jest notarialny, to ma on domniemanie prawdziwości.
2. Otwarcie i ogłoszenie testamentu
- Jeśli testament jest ważny, należy go otworzyć i ogłosić przed sądem. W Polsce postępowanie spadkowe prowadzi sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
- W sądzie należy złożyć testament do akt sprawy oraz wszelkie dokumenty, które mogą potwierdzić jego autentyczność.
3. Ustalenie wykonawcy testamentu
- W testamencie może być wskazany wykonawca testamentu. Osoba ta ma za zadanie realizację zapisów zawartych w testamencie, w tym egzekwowanie zapisów majątkowych.
- Jeżeli testament nie zawiera wskazania wykonawcy, mogą go powołać spadkobiercy lub sąd.
4. Postępowanie spadkowe
- W ramach postępowania spadkowego sąd ustala, kto ma prawo do spadku, kto dziedziczy, a także na jakich warunkach. Sąd może także uznać, czy zapis testamentowy jest możliwy do wykonania.
- W przypadku, gdy zapis jest trudny do wykonania (np. nieruchomości nie ma już w majątku spadkowym), sąd może rozstrzygnąć, co dalej.
5. Egzekucja zapisu testamentowego
- Po ustaleniu, że zapis jest ważny i możliwy do wykonania, wykonawca testamentu lub spadkobiercy mogą przystąpić do jego realizacji.
- Jeśli zapis testamentowy dotyczy przekazania konkretnego majątku (np. nieruchomości, przedmiotów wartościowych), należy zrealizować go zgodnie z wolą testatora.
- Jeśli zapis jest finansowy (np. wypłata określonej kwoty pieniędzy), można to zrobić, przelewając środki na rzecz osoby wskazanej w testamencie.
6. Wykonanie zapisu w praktyce
- Jeśli zapis dotyczy nieruchomości, będzie konieczne przeniesienie jej własności na rzecz uprawnionego (np. poprzez umowę darowizny lub sprzedaży).
- W przypadku zapisów dotyczących innych przedmiotów (np. przedmioty wartościowe), wykonawca testamentu powinien je przekazać wskazanym osobom.
- Jeśli zapis jest niemożliwy do wykonania (np. rzecz została sprzedana lub zniszczona przed śmiercią testatora), wykonawca lub spadkobiercy powinni zastanowić się nad wykonaniem zapisu w inny sposób (np. poprzez zapłatę równowartości).
7. Wykonanie zapisu testamentowego przez sąd
- Jeżeli osoba, która miała wykonać zapis testamentowy, uchyla się od tego obowiązku, spadkobiercy mogą wystąpić do sądu o wykonanie tego zapisu. Sąd może nakazać wykonanie zapisu przez wykonawcę testamentu, jeśli są ku temu odpowiednie podstawy prawne.
8. Możliwość dochodzenia roszczeń
- W razie niewykonania zapisu testamentowego osoba uprawniona do niego może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Może to obejmować roszczenia o spełnienie zapisu lub odszkodowanie za niewykonanie testamentu.
9. Termin przedawnienia – 5 lat
- Najistotniejszą kwestią w dochodzeniu roszczeń o wykonanie zapisu jest czas. Zainteresowany związany jest terminem przedawnienia, który wynosi 5 lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się z dniem wymagalności zapisu. ,,O wymagalności roszczenia o wykonanie zapisu decyduje wiedza o zapisie i wiedza o osobie zobowiązanej. W typowych przypadkach jest to dzień ogłoszenia testamentu lub dzień dowiedzenia się spadkobiercy o ogłoszeniu i treści testamentu’’. – Postanowienie SN z dnia 10 lipca 2019 r. sygn. V CSK 228/18. Jeśli roszczenie ulegnie przedawnieniu, a więc upłynie termin lat 5, zapisobierca nie będzie mógł skutecznie dochodzić wykonania zapisu.